De reconstructie van de schaakturk in het HNF

Er waren geen bouwtekeningen of exacte beschrijvingen. De reconstructie van de in 1854 in vlammen opgegane schaakturk vereiste nogal wat onderzoek en ambachtelijke bekwaamheid. HNF-curator dr. Stefan Stein had het idee om de turk weer tot leven te wekken. Hij spoorde de bronnen op aan de hand waarvan HNF-restaurateur Bernhard Fromme de automaat heeft nagebouwd. Het vervaardigen ervan duurde anderhalf jaar, waarbij de nabouw voor alle betrokkenen een project naast alle andere was.

Unieke kopie in Europa

De schaakturk van het NHF is de enige volledig werkende kopie in Europa. Een andere zou zich in Los Angeles bevinden, maar over de werking daarvan is niets bekend.
 
Omdat er geen concrete beschrijvingen bestaan, moest Bernhard Fromme zijn kennis van de mechanica aanspreken en het een en ander uitproberen om de werking van het vastpakmechanisme te doorgronden. De oplossing bestond uit een pantograaf ("ooievaarssnavel”), die de bewegingen van de schaakspeler in het binnenste met behulp van een hefboommechanisme overbrengt naar de arm van de turk. Dit is vast ook de techniek die Von Kempelen heeft toegepast.

Magneten en pennen

Een ander basisprobleem was hoe aan de speler in het binnenste de zetten van de schaakspeler buiten konden worden doorgegeven. Met behulp van magneten in de schaakstukken en pennetjes aan de onderkant van het schaakbord kan de speler in de turk het spelverloop volgen. Een oplossing die ook Von Kempelen heeft toegepast.
 
De totale constructie en het mechanisme zijn ontstaan in de werkplaatsen van het Heinz Nixdorf MuseumsForum. Alleen de houtbewerking werd gedaan door meubelmakerij Wippermann uit Paderborn. Een theaterkleermaakster vervaardigde het kostuum, een requisiteur liet het gezicht weer ontstaan aan de hand van historische voorbeelden. De afmetingen van de kast bedragen (in cm): 150 breed, 95 hoog, 90 diep. De figuur van de turk is ongeveer levensgroot.

Voorloper van de schaakcomputer

De schaakturk loopt vooruit op enkele thema's die in de tentoonstellingsruimte van het HNF een rol spelen. Al in zijn eigen tijd gaf hij aanzet tot de discussie over "kunstmatige intelligentie". Kan een machine intelligenter zijn dan de mens? Soortgelijke vragen worden nu gesteld met betrekking tot de vooruitgang in de informatica en de robotica. Daarmee sluit de schaakturk aan bij de presentatie van het HNF over kunstmatige intelligentie en robotica. Daarnaast kan hij worden gezien als voorloper van de schaakcomputers, die op de tweede verdieping van het HNF te zien zijn.