Rekenmachines – Ideeën, uitvinders, ondernemers

Professor Wilhelm Schickard uit Tübingen (Duitsland) en de Franse geleerde Blaise Pascal bouwden de eerste rekenmachines respectievelijk in 1623 en 1642. Tot midden 19e eeuw zouden tientallen geleerden aan hun eigen rekenmachines bouwen.

Eerste serieproduktie

De "Arithmomètre" van de Parijse verzekeraar Thomas de Colmar was de eerste seriegeproduceerde rekenmachine. Van dit toestel, dat alle vier de hoofdberekeningen kon uitvoeren en volgens het principe van de "getrapte trommels" werkte, werden tussen 1850 en 1870 ongeveer 800 stuks geproduceerd. In de daaropvolgende jaren werd deze machine door verschillende Europese firma´s gekopieerd. Maar de bekendste rekenmachine die de vier hoofdbewerkingen (+ ; - ; x ; : ) kon uitvoeren, was de zogenaamde "pennenradrekenmachine" van de Zweedse ingenieur Willgodt T. Odhner. Dit in 1887 in Rusland gebouwd toestel was niet alleen kleiner, maar ook goedkoper te produceren dan De Colmars "Arithmomètre". Ook deze machine is wereldwijd door talrijke firma's gekopieerd en nagebouwd.

In tegenstelling tot in Europa werden in de VS aanvankelijk uitsluitend optelmachines geproduceerd. De werktuigkundige Dorr E. Felt ontwikkelde in 1887 de "Comptometer", een door toetsen aangedreven optelmachine, die tot op de dag van vandaag de snelste van de wereld is. Rond dezelfde tijd introduceerde de voormalige boekhouder William S. Burroughs de naar hem vernoemde schrijvende optelmachine. Beide uitvindingen zouden tot het ontstaan van enkel grote rekenmachineproducenten leiden.

Millionär

Ook na de uitvinding van de stapel-, pennenrad- en optelrekenmachines bleven allerlei uitvinders nieuwe modellen op de markt brengen. Tot de meest succesvolle behoorden de in 1982 in Zwitserland ontworpen "Millionär", die direct kon vermenigvuldigen, en de "proportionele hendel- en palradmachine", ontworpen door de Duitse constructeur Christel Hamann. De tentoonstelling geeft een geschiedkundig overzicht van de tussen 1850 en 1950 seriegeproduceerde rekenmachines.